Borsada halka arz nedir, nasıl katılım sağlanır, dağıtım nasıl yapılır?

Son zamanlarda ülkemizde borsaya olan ilgi, oldukça arttı. Hâl böyle olunca, borsada yer alan farklı enstrümanlar da ilgi görmeye başladı. Özellikle daralan ekonomi ve kripto para piyasalarındaki sert düşüşler, parasını korumak isteyen yatırımcıların borsaya yönelmesine neden oldu.

Son birkaç yılda, gençlerin borsaya yönelişi de bir hayli artış gösteren bir diğer veri olarak kayıtlara geçti. Borsaya açılmak isteyen ve bu bağlamda da halka arz olan şirketlerin, halka arz işlemlerine katılım da her geçen gün artıyor.

Biz de bu yazımızda, halka arz nedir? sorusuna yanıt vermeye çalışacağız.

HALKA ARZ NEDİR?

Halka arz, basit tabirle şirketlerin halka açılmasıdır. Yani, şirketlerin hisse senetlerinin borsa yolu ile ‘halk’ tarafından alınıp satılmasına yol açan ilk adımdır. Hisse senetlerinin borsada yer almasını isteyen şirketler, halka arz olmak adına Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’na başvuruda bulunur ve onay beklemeye başladı. 

Sermaye Piyasası Kurulu da halka arz olmak isteyen şirketlerin kendilerine sunulan taslak izahnamelerini inceler. Yatırımcıların korunmasına adına izahnamede herhangi bir kusur görmeyen SPK, şirketin borsaya açılmasına yani halka arzına onay verir.

Halka arz için onay alan şirket, hisse senetlerini banka ve aracı kurumlar üzerinden satışa sunar. Bu satış işlemi, borsada doğrudan gerçekleşmez ve halka arza katılımın yüksek olduğu durumlarda, yatırımcılar genellikle hisse senetlerinden istediği kadar alamazlar.

Peki, bu aşamadan sonra halka arz nasıl işler? Gelin biraz daha detaya inelim.

HALKA ARZDA HİSSE FİYATI VE DAĞITIM YÖNTEMİ

SPK’dan onay alan halka arzlar'ın, satış fiyatı yani hisse başı belirlediği fiyat, onay aldığı anda belli olur. Şirket, kuruldan onay aldıktan sonra SPK onaylı izahnamesini aracı kurumlara ve bankalara gönderir. Bu izahname aynı zamanda Kamuoyu Aydınlatma Platformu’nda da yayımlanır.

Yayımlanan izahnamede birçok detay vardır ve bu detayları incelemek, yatırımcıların şirket hakkında fikir sahibi olmasına destek olur. Dağıtım yöntemi de bu detaylar arasında yer alan bir bilgidir. Dağıtım yöntemi hakkında ayrıntılara aşağıda değineceğiz.

HALKA ARZA NASIL KATILIM SAĞLANIR?

İzahname yayımlandıktan sonra ise şirket, halka arz için talep toplama tarihleri belirler. Talep toplama süresi genellikle, 2 ya da 3 iş günü olur.

Belirli banka ve aracı kurumlar, halka arz işleminde yatırımcılardan talep toplar. Yatırımcılar, ilgili bankanın internet bankacılığı sistemini kullanarak ‘yatırım’ menüsünden halka arz işlemine katılır. Yatırımcı, almak istediği hisse senedi adedini belirtir ve ödemesi gereken toplam miktarı ödeyerek talep göndermiş olur.

Örneğin; bir şirketin halka arzında belirlenen fiyat 10 TL’dir. Yatırımcı, halka arza katılarak 100 hisse senedi istediğini belirtir ve 1.000 TL ücret öder. Bankanın aldığı komisyon, bu rakamdan hariçtir.

HALKA ARZ SONRASI NE OLUR?

Şirket, talep toplama süresi tamamlandığında talep toplamayı keser. Bu aşamadan sonra ise halka arz sonuçları açıklanacaktır. Birkaç gün içerisinde şirket, halka arz sonuçlarını Kamuoyu Aydınlatma Platformu üzerinden duyurur.

Halka arz işlemine kaç yatırımcıdan talep geldiği ve halka arza konu olan payların kaçının satıldığı gibi bilgiler, halka arz sonuçlarında yer alır. Şirketin halka arzı başarı ile tamamlandıktan sonra ise dağıtım işlemi gerçekleştirilir.

HALKA ARZDA DAĞITIM NASIL YAPILIR?

Halka arz olan şirket, dağıtım yöntemini önceden açıklamıştır. Çeşitli dağıtım yöntemleri vardır. Bunlardan en çok tercih edilenleri ise oransal dağıtım ve eşit dağıtımdır.

Eşit dağıtım, adından da anlaşılacağı üzere, halka arza katılan tüm yatırımcılara eşit miktarda hisse senedinin verildiği dağıtım şeklidir.

Oransal dağıtımda ise halka arz sonucunda belirlenen oran kadar dağıtım gerçekleştirilir. Yani, halka arz sonuçlarına göre bir oran belirlenir ve yatırımcının talebi, o orana göre karşılanır.

Örneğin, dağıtım oranı yüzde 10’dur. 1.000 TL’lik talepte bulunan yatırımcıya yüzde 10 yani 100 TL’lik hisse senedi verilir.

Şirketin, halka arz olan payları daha sonra ise borsada işlem görmeye başlar.

Borsaya ilişkin yazı dizimiz devam edecektir. Web sitemizi kontrol etmeyi unutmayın.